Chirurgische behandeling bij aandoening dikke darm

Inleiding

Deze folder geeft u informatie die u nodig heeft om goed voorbereid te zijn op de operatie aan de dikke darm en uw herstel. Daarnaast wordt ingegaan op het herstelprogramma, alle aspecten rondom de operatie, de operatie en het ontslag. Informatie over de aandoeningen waarvoor een dikke darm operatie nodig kan zijn, komt minimaal aan bod. Heeft u naar aanleiding van deze folder nog vragen of zijn er onduidelijkheden, dan kunt u uw vragen stellen tijdens het gesprek met de verpleegkundig consulent MDL Stomazorg. Achterin de folder is ruimte om uw vragen te noteren. Zo voorkomt u dat u ze vergeet te stellen. Het is prettig als uw partner of familie ook de folder leest. Zij hebben dan ook een duidelijk beeld van uw operatie en de herstelperiode. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven.

Wat is de functie en de ligging van de dikke darm?
Ons voedsel komt via slokdarm, maag en dunne darm terecht in de dikke darm. De dikke darm is het laatste deel van ons spijsverteringskanaal. Hier vinden de laatste processen van de spijsvertering plaats. De dikke darm onttrekt water en zouten aan de brij waardoor de ontlasting dikker wordt. Deze functie kan ook nog goed vervuld worden wanneer een groot deel van de dikke darm is verwijderd. De dikke darm is in totaal ongeveer 1,5 meter lang en kan in een aantal delen worden verdeeld (zie tekening).

Rechts in de buik ligt het opstijgende deel (A: het colon ascendens), waar de dunne darm in uitkomt. Ook zit aan dit deel het wormvormig aanhangsel (de appendix) vast. Dichtbij de lever gaat de dikke darm over in het dwars verlopende deel (B: het colon transversum), dat onder de maag langs naar links verloopt. Dichtbij de milt gaat de dikke darm over in het afdalende deel (C: het colon descendens), dat in de linker onderbuik een S-bocht maakt (D: het sigmoïd). In het kleine bekken gaat het sigmoïd over in de endeldarm (E: het rectum) die eindigt bij de sluitspier, de anus.

Waarom is een dikke darm operatie nodig?
Er zijn meerdere soorten afwijkingen van de dikke darm waarvoor een operatie nodig kan zijn: ontstekingen, gezwellen, een poliep die niet bij een scopie te verwijderen is en trauma’s.

• Bij ontstekingen hangt het van de ernst en de soort van ontsteking af welke operatie nodig is.
• Een gezwel kan goedaardig of kwaadaardig zijn. Bij een gezwel is de soort van operatie vooral afhankelijk van de aard van het gezwel en de plaats waar het zit in de dikke darm.
• Bij trauma’s bijvoorbeeld als gevolg van een ongeval.

Klachten
De klachten die bij afwijkingen aan de dikke darm optreden, zijn sterk afhankelijk van de aard en de plaats van de afwijking. Klachten die kunnen optreden zijn onder andere:

• Bloedarmoede
• Veranderingen in de regelmaat van de stoelgang
• Verstoppingen of afwisselend verstopping en dan weer diarree, bloed of slijm bij de ontlasting, het gevoel ontlasting te moeten krijgen terwijl er niets of niet veel komt.

Het kan ook zijn dat u helemaal geen klachten ervaart en de afwijking op een andere manier bekend is geworden.

Voor de operatie heeft u een afspraak op de polikliniek met de chirurg. Hij/zij zal u beoordelen en samen met u de voorgestelde ingreep bespreken. Het is fijn wanneer u iemand mee neemt naar deze afspraak. 

Darmvoorbereiding
U start 3 dagen voor de operatie met het drinken van SSD drank. SDD staat voor Selectieve Darm Decontaminatie. In de drank zit antibiotica die de kans op infecties rondom de operatie verkleint. U moet 4 keer per dag 5 ml van de drank innemen, tot de avond voor de operatie. De apotheek geeft u schriftelijke informatie over het gebruik van deze drank mee.

Na het bezoek aan de poli bij de chirurg kunt u dit drankje ophalen bij de ziekenhuisapotheek van het Amphia ziekenhuis.

Voor de operatie heeft u ook nog een keer een afspraak met de anesthesioloog op het Voorbereidingsplein. Daar worden de details rondom de narcose/verdoving en de pijnstilling na de operatie met u besproken.

Fit voor de operatie

Stoppen met roken en alcoholgebruik

Het is bekend dat mensen die roken méér kans hebben op problemen na de operatie. Zo is de kans op een wondinfectie 2 keer zo groot. We adviseren u daarom dringend zo snel mogelijk te stoppen met roken, liefst minimaal 6 weken voor de operatie.

We raden u ook aan om het gebruik van alcohol in de weken voor de operatie zoveel mogelijk te beperken.

U kunt zelf al veel doen om uw conditie te verbeteren. Dat is belangrijk om de operatie goed te doorstaan en snel te herstellen nadien met minder problemen. Probeer in beweging te blijven en gezond te eten.

Na het ontslag moet u er rekening mee houden dat u nog niet alles kunt doen zoals voor de operatie. Bespreek vooraf met uw naasten of zij u deze dagen kunnen ondersteunen thuis.

Als er tijdens de opname verwacht wordt dat u na ontslag specialistische zorg nodig heeft zal dat vanuit de afdeling geregeld worden.

Hoe verloopt de operatie?
De operatie vindt plaats onder algehele anesthesie (narcose/verdoving). Er zijn veel soorten operaties mogelijk aan de dikke darm. De chirurg bespreekt met u welke operatie bij u zal worden uitgevoerd. De soort operatie is afhankelijk van de oorzaak van de afwijking en de plaats van de afwijking in de dikke darm.

Kijkoperatie (laparoscopie)/ Robot operatie
Hierbij worden kleine sneetjes in de buik gemaakt, waar instrumenten doorheen kunnen. Uw buik wordt hierbij opgeblazen met gas zodat de chirurg meer zicht- en werkruimte heeft. Dit gas verdwijnt vanzelf weer uit uw lichaam.

Open operatie (laparatomie)

Hierbij krijgt u een grotere wond. Ook wel de klassieke ingreep genoemd. De keuze voor een kijkoperatie of open operatie hangt af van uw persoonlijke situatie.

Ileocoecaal resectie
Bij deze kleinere ingreep wordt het deel verwijderd waar de dunne darm over gaat in de dikke darm. De dunne darm wordt vastgemaakt aan het dikke darmdeel.

Rechtszijdige dikkedarm operatie
(Hemicolectomie rechts)
Bij deze operatie wordt de rechter helft van de dikke darm verwijderd. De dunne darm wordt vervolgens zijdelings vastgehecht aan het dikke darmdeel.

Linkszijdige dikkedarm operatie
(Hemicolectomie links)
Het links gelegen gedeelte van de dikke darm wordt verwijderd. De 2 delen worden aan elkaar vastgehecht. Om de afstand te kunnen overbruggen moeten beide uiteinden wat verder worden losgemaakt (zie afbeeldingen hieronder).

Hartman procedure
Het S-vormige deel (sigmoid) van de dikke darm dat de overgang naar de endeldarm (rectum) vormt wordt weggenomen. Bij deze behandeling wordt een colostoma aangelegd.

Resectie 's-vormig' gedeelte dikke darm
(Sigmoidresectie)
Het S-vormige deel (sigmoid) van de dikke darm dat de overgang naar de endeldarm (rectum) vormt wordt weggenomen. De 2 uiteinden wordt aan elkaar vast gehecht of geniet.

Nadat het aangedane darmdeel is verwijderd zal de chirurg altijd proberen de resterende darmdelen weer met elkaar te verbinden. Zo’n verbinding noemen we een anastomose of naad. In sommige situaties is het aanleggen van een tijdelijk of blijvend stoma toch nodig.

 

Risico’s
Geen enkele operatie is zonder risico's.

• Zo is er ook bij een operatie aan de dikke darm de normale kans op onverwachte gevolgen aanwezig, zoals trombose, longontsteking en nabloeding.
• Wondinfecties komen bij dikke darmoperaties vaker voor dan bij andere soorten operaties en zorgen dan tot een vertraagde wondgenezing.
• Bij operaties aan de dikke darm kan zich ook nog een ernstig gevolg voordoen als de darmnaad (de anastomose) niet goed vastgroeit en gaat lekken. In zo’n geval moet meestal een nieuwe operatie volgen, waarbij de anastomose wordt losgemaakt en een (tijdelijk) stoma wordt aangelegd.
• Als gevolg van de operatie kan de beweging van de darm (peristaltiek) verstoord zijn. We zeggen dan dat de buik niet op gang is (ileus). Dit gaat over het algemeen vanzelf over. Het kan misselijkheid en een bolle buik veroorzaken. Soms is hiervoor een dieet nodig.

Informatiegesprek

Na het bezoek aan de chirurg krijgt u een informatiegesprek bij de verpleegkundig consulent MDL Stomazorg.

Wat kunt u verwachten van het gesprek met de verpleegkundig consulent MDL Stomazorg?

• Zij licht u nogmaals in over de operatie, de voorbereiding en de herstelperiode.

• Zij stelt u vragen over uw gezondheid die belangrijk zijn voor een succesvolle behandeling en een goed herstel (anamnese).

• Neem u partner/familie mee naar het gesprek met de verpleegkundig consulent MDL Stomazorg zodat ze ook op de hoogte zijn van uw operatie en u kunnen ondersteunen tijdens uw herstelperiode.

• Als de chirurg verwacht dat er een stoma aangelegd zal moeten worden, zal de verpleegkundig consulent MDL Stomazorg u uitgebreid informeren over wat een stoma is, welke opvangmaterialen er zijn en samen met u op uw buik een plaats aantekenen zodat de stoma op een goed zichtbare en verzorgbare plaats komt.

Wat verwachten we van u?
U heeft zelf een zeer belangrijke rol in het herstelprogramma. Uw opname duurt in principe 2 dagen. Het herstel van de operatie vraagt veel inzet van u. Het is belangrijk dat u al snel na de operatie weer in beweging komt onder begeleiding van de fysiotherapeut en de verpleegkundigen van de afdeling. Op de dag van de operatie kunt u al weer minimaal een kwartier in de stoel zitten. Als u naar huis gaat loopt u alweer regelmatig over de gang en zit u het grootste deel van de dag in een stoel.

• Doordat u na de operatie weer snel drinkt en eet, komt u sneller in uw normale leefritme van vóór de operatie. De verpleegkundige van de afdeling neemt elke ochtend uw dagprogramma met u door, zodat u weet wat we van u verwachten.
• Als u een stoma krijgt, is het belangrijk om zo snel mogelijk de verzorging mee op te pakken. We vinden het namelijk belangrijk dat u uw stoma zelf leert verzorgen, zodat u weet wat u na uw ontslag kunt verwachten. De afdelingsverpleegkundige en verpleegkundig consulent MDL Stomazorg begeleiden u hierbij.

Dagprogramma tijdens uw opname in het ziekenhuis
Het team van de afdeling chirurgie heet u van harte welkom! De komende dagen zetten chirurgen, afdelingsartsen, verpleegkundigen, fysiotherapeuten, diëtisten en casemanager GE-Oncologie en de verpleegkundig consulent MDL Stomazorg zich in om uw operatie en de herstelperiode zo goed mogelijk te laten verlopen.
 

De dag van opname
We maken u en uw partner/ familie vandaag wegwijs op de afdeling en bereiden u (verder) voor op de operatie. Uw opnamedag en opnametijdstip zijn afhankelijk van het tijdstip van operatie. Wordt u in de ochtend geopereerd dan wordt u de dag voorafgaand aan de operatie opgenomen. Is uw operatie in de middag dan wordt u in de ochtend van de operatiedag in het ziekenhuis verwacht. Afdeling opname zal u hierover informeren.

• U wordt ontvangen door de verpleegkundige. Zij brengt u op de hoogte hoe het gaat op de afdeling en bespreekt met u of alle noodzakelijke voorbereidingen zijn getroffen.
• Indien nodig krijgt u ter voorbereiding een klysma.
• De diëtiste zorgt ervoor dat uw voeding verstandig wordt samengesteld. De voedingsassistenten en verpleegkundigen hebben dagelijks contact met de diëtiste. Wanneer dit noodzakelijk is zal de diëtiste u gedurende uw opname ook zelf bezoeken.

Voorbereiding op uw operatie

• Het is van belang dat u voor de operatie voldoende en voedzaam heeft gedronken. Drink de avond voorafgaand aan de operatie 800 ml dubbeldrank. Indien u dan al opgenomen bent krijgt u dit in het ziekenhuis. Als u suikerziekte heeft moet u dit niet doen.
• U hoort van de afdeling opname of de afdelingsverpleegkundige wanneer u nuchter moet blijven. Van de verpleegkundige krijgt u de folder: ‘Een slimme manier van nuchter blijven’.
• Gebruikt u medicijnen? De verpleegkundige vertelt u welke medicijnen u gewoon mag innemen en welke u eventueel (tijdelijk) niet mag innemen.

Heeft u vragen?
Stel ze dan aan de verpleegkundige.

De operatiedag
Vandaag wordt u geopereerd. Van de verpleegkundige hoort u hoe laat dit ongeveer zal zijn.

Voorbereiding op de operatie

• U dient tot twee uur voor de operatie nog een (koolhydraatrijke) voorbereidingsdrank te hebben gedronken. Als uw operatie bijvoorbeeld om 8.00 uur is, dan wordt u om 6.00 uur gewekt om deze drank (Preop) te drinken. Deze drank zorgt ervoor dat u zich na de operatie beter voelt.
• Op de operatiekamer of in de voorbereidingsruimte wordt voor vochttoediening en toediening van medicijnen, een infuus ingebracht (een dun slangetje in een bloedvat).
• Als de voorbereidingen klaar zijn wordt u onder narcose gebracht en geopereerd. Na de operatie verblijft u enige tijd op de uitslaapkamer (recovery). Zodra u terug bent op de verpleegafdeling, neemt de verpleegkundige telefonisch contact op met uw partner/familie.

Na de operatie

• Voor de operatie zijn er met u afspraken gemaakt over de pijnstilling. Daarnaast krijgt u op vaste tijden van de verpleegkundigen medicijnen in de vorm van een tablet of zetpil. Heeft u toch pijn, geef dit dan aan. Dan kan de verpleegkundige in overleg met de arts de pijnstilling bijstellen. Onderzoek heeft namelijk aangetoond dat goede pijnbestrijding na een operatie, het herstel van de patiënt bevordert. Dat u niks voelt van een ingreep is niet reëel maar het is belangrijk om comfortabel te zijn.
• We adviseren u bij pijn of gevoeligheid het wondgebied te ondersteunen met uw hand en/of kussentje. Bijvoorbeeld bij hoesten.
• U heeft een infuus om u vocht en eventueel medicijnen toe te dienen.
• U heeft mogelijk een drain (een slangetje in het operatiegebied) voor afvoer van mogelijk bloed en inwendig wondvocht.
• U heeft mogelijk een slang in uw blaas (blaascatheter) deze zorgt voor de afloop van urine.

Al deze slangen zijn alleen maar nodig om de normale functies van uw lichaam te ondersteunen. Om problemen te voorkomen streven we ernaar deze functies zo snel mogelijk te laten herstellen, zodat de hulpmiddelen zo snel mogelijk kunnen worden verwijderd. U speelt hierbij zelf een heel belangrijke rol.

Wat verwachten we van u vandaag?

• Om de darmbewegingen weer op gang te krijgen is het belangrijk om, als dat mogelijk is, weer normaal te eten en drinken. Als u voldoende kan drinken wordt het infuus gestopt.
• U kunt misselijk zijn. De verpleegkundigen weten precies wat ze u hier tegen mogen geven, vraag er gerust om.
• Om vele redenen is bedrust eigenlijk slecht. Het verhoogt bijvoorbeeld de kans op trombose, belemmert de darmperistaltiek en vermindert het vermogen om goed door te ademen en op te hoesten. Na de operatie moet u dus weer snel uit bed komen. Wij streven ernaar dat u minstens 15 minuten naast het bed in een stoel zit. De verpleegkundige zal u hierbij ondersteunen.
• Wanneer u een stoma heeft gekregen wordt u in de avond al betrokken bij de verzorging daarvan.

Heeft u vragen?
Stel ze dan aan de verpleegkundige.

Het herstelprogramma: de eerste dag na de operatie

Bij de lichamelijke verzorging bent u zoveel mogelijk zelfstandig, vraag de verpleegkundige indien nodig om hulp. Een groot deel van de dag brengt u door in een stoel naast het bed of lopend over de gang. Verdeel de activiteiten en rust over de dag. De verpleegkundige en fysiotherapeut zullen u hierbij ondersteunen.

• Draag uw eigen kleding
• Vandaag wordt er bloed afgenomen.
• De (zaal)arts bezoekt u in de ochtend.
• Vandaag start u (alleen tijdens de opname) met een injectie om de kans op trombose sterk te verminderen.
• Tijdens de opname krijgt u medicatie om de ontlasting op gang te brengen, soepel en wat dunner te houden. In uitzonderlijke situaties is dit niet nodig.

Wat verwachten we vandaag van u?

• U krijgt energie- en eiwit verrijkte maaltijden. Uw darmen werken het beste wanneer er weer voedsel in komt. Naast de maaltijden, krijgt u 2 pakjes drinkvoeding. Het is belangrijk dat u deze opdrinkt, er zitten namelijk veel voedingsstoffen in, die uw herstel versnellen.
• Wanneer u een stoma heeft gekregen zal de verpleegkundig consulent MDL stomazorg of de afdelingsverpleegkundige dit samen met u verzorgen en u uitleg geven. Ze zal u vragen om dit zoveel mogelijk zelf te doen, uiteraard onder begeleiding.
• Bespreek al uw vragen en mogelijke twijfels, betrek ook uw partner/familie hierin. Ze zijn welkom om vandaag de stomazorg mee te oefenen. Zo raken u en u partner/familie langzaam gewend aan het stoma en leert u het te verzorgen.
• Oefen vandaag met de afdelingsverpleegkundige nog een tweede keer met de zelfzorg van het stoma, des te sneller heeft u het onder de knie.
• Dagelijks wordt met u besproken of ontslag mogelijk is.

Heeft u of uw partner/ familie vragen over het naderende ontslag of andere zaken?
Stel ze dan aan de verpleegkundige.

Het herstelprogramma: vanaf de tweede dag na de operatie

• Het wondverband wordt verwijderd en zo mogelijk ook eraf gelaten.
• U kunt vandaag ook weer douchen. Heeft u daarbij ondersteuning nodig, dan zal de afdelingsverpleegkundige u helpen.
• Ook vandaag draagt u uw eigen kleding.
• Wanneer u een stoma heeft gekregen doet u de stomazorg vandaag zelfstandig, de verpleegkundig consulent MDL Stomazorg of afdelingsverpleegkundige geeft u hierbij begeleiding en instructies als dat nodig is.
• Oefen zolang als u in het ziekenhuis verblijft 2x per dag de stomazorg.

Als u voldoende bent hersteld kunt u met ontslag.

 

Voorafgaand aan het ontslag:

• De verpleegkundige voert vandaag een ontslaggesprek met u. Graag samen met uw partner, een familielid of uw contactpersoon. We kijken terug op uw herstel en bespreken of u naar huis kunt. Alleen als u onvoldoende herstelt en echte ziekenhuiszorg noodzakelijk is, blijft u langer opgenomen.
• Doordat u kort in ons ziekenhuis verblijft, voorkomt u problemen zoals ziekenhuisinfecties. Ook herstelt uw conditie sneller en bent u gauw weer in staat om uw normale leefgewoontes op te pakken.
• We nemen kort het verloop van de opname door; u kunt aangegeven wat u als prettig en minder prettig hebt ervaren. Verder kunt u vragen stellen om ervoor te zorgen dat u met een vertrouwd gevoel naar huis gaat. Daarnaast zal de verpleegkundige u informeren over zaken die voor u van belang zijn als u weer thuis bent en krijgt u ontslag instructies mee naar huis.
• We bereiden uw ontslag alvast voor. Bijvoorbeeld: recepten schrijven en controle afspraken maken. De afspraak zal te zien zijn in Mijn Amphia.

Klaar voor ontslag?
Voordat u naar huis gaat:

• Moet u gewoon kunnen eten en zelfstandig kunnen lopen.
• Moet uw lichaamstemperatuur beneden de 38 graden zijn.
• Als u een stoma heeft, moet u dit zelf kunnen verzorgen. 
• Alleen in bijzondere gevallen, kan er thuiszorg geregeld worden door de afdelingsverpleegkundige.
• In de ochtend wordt er bloed afgenomen en bezoekt de zaalarts u. Aan de hand hiervan wordt bekeken of het ontslag door kan gaan.

Heeft u vragen?
Stel ze dan aan de verpleegkundige.

Dag van ontslag
U krijgt een afspraak mee voor gezamenlijke poliklinische controle bij:

• de chirurg;
• verpleegkundig consulent MDL Stomazorg

Na ontslag

Als u eenmaal thuis bent is het voor uw herstel belangrijk dat u actief blijft. Voor u is het belangrijk om te weten welke activiteiten u wel of niet mag doen. Dit hangt af van de last die u ervaart van het operatiegebied. Over het algemeen geldt: dat wat u kúnt doen, mag doen. Het is dus belangrijk dat u luistert naar uw lichaam. Wanneer u weer helemaal van de operatie hersteld zal zijn, is moeilijk aan te geven in een folder. Dat zal afhangen van de grootte van de operatie, de aard van de aandoening en hoe u zich op dat moment voelt.

Een verpleegkundige zal voor uw ontslag dit met u doornemen in een gesprek.

Na ontslag

• De verpleegkundig consulent MDL Stomazorg neemt enkele dagen na ontslag telefonisch contact met u op.
• Wanneer moet u zelf contact opnemen met de verpleegkundig consulent MDL Stomazorg. U moet (ook in de avond, nacht en weekend) contact opnemen als u de volgende problemen heeft:
• Koorts (boven de 38.5 C)
• Braken
• Hevige buikpijn
• Wondproblemen
• Bij twijfel of andere klachten die te maken hebben met uw operatie en niet kunnen wachten tot de volgende dag.

Tot aan de eerste poli afspraak kunt u tijdens kantoortijden contact opnemen met de verpleegkundig consulent  MDLStomazorg op telefoonnummer: 076 595 30 51. Buiten deze tijden neemt u contact op met de afdeling waar u heeft gelegen.

Telefonische afspraak

Voor vragen of opmerkingen waarbij geen spoed nodig is, of vragen met betrekking tot uw stoma kunt u bellen naar het telefonisch spreekuur van de verpleegkundig consulent MDL Stomazorg.

Elke werkdag van 11:00 tot 12:00 uur.
Algemeen telefoonnummer: (076) 595 30 51

• De uitslag van het microscopisch onderzoek van het verwijderde darmweefsel is na ongeveer tien dagen bekend en bespreekt de chirurg met u op de polikliniek. Naar aanleiding van deze uitslagen kan een aanvullende behandeling worden geadviseerd. De verpleegkundig consulent MDL Stomazorg is bij dit gesprek aanwezig,
• Vaak komen pas na het gesprek over de uitslag, vragen bij u op. Ook kan het allerlei gevoelens oproepen. Als u er behoefte aan heeft kunt u een extra afspraak maken met de verpleegkundig consulent MDL Stomazorg tijdens het telefonisch spreekuur.
• Hoe lang u poliklinisch moet worden gecontroleerd, hangt af van de aard van uw ziekte.
• Als u een stoma heeft, dan blijft u onder controle bij de verpleegkundig consulent MDL Stomazorg op de polikliniek. Neem uw stomamaterialen altijd mee naar de controle afspraken van de stoma.

Meer informatie…
www.crohn-colitis.nl
www.darmkanker.info
www.mlds.nl
www.stomavereniging.nl​

Ruimte voor uw vragen en/of opmerkingen:

...........................................................................................................

...........................................................................................................

...........................................................................................................

...........................................................................................................

...........................................................................................................

...........................................................................................................

...........................................................................................................

...........................................................................................................

...........................................................................................................

Meer lezen over chirurgie bij Amphia?