Het veilig toedienen van parenterale medicatie (via een infuus) is een belangrijke taak van een verpleegkundige. Om te zorgen dat dit veilig gebeurt zit er een dubbele check op verschillende momenten in het proces. Een tijdrovende klus voor verpleegkundigen waar al een hoge werkdruk ligt. Er is onderzoek gedaan naar mogelijkheden om het proces voor parenterale geneesmiddelen efficiënter te maken, verder te verbeteren en de werkdruk te verlagen.
Waarom is een dubbele controle nodig?
Wanneer medicatie parenteraal wordt toegediend, is het belangrijk dat alles goed gaat. Daarom is er een tweede check nodig bij het klaarmaken én het toedienen van de medicatie. Bij het klaarmaken van de medicatie wordt een dubbele controle uitgevoerd door het scannen van de medicatie. Wanneer barcode scannen niet mogelijk is, dan wordt de controle door een tweede verpleegkundige gedaan. Dit is zo wanneer er halve ampullen gebruikt worden en bijvoorbeeld wanneer medicatie geen scanbare code geeft. Het scannen van medicatie heeft altijd de voorkeur, dit is altijd veiliger en er is maar één verpleegkundige nodig. Aan het bed van de patiënt wordt vervolgens gecontroleerd of de juiste medicatie met de juiste inloopsnelheid, via de juiste toedieningsweg aan de juiste patiënt wordt toegediend. Dit alles is heel belangrijk, vooral bij risicovolle medicatie. De tweede controle op inloopsnelheid en juiste toedieningsweg kan niet gedaan worden via barcodescanning van de toe te dienen medicatie. Doordat een tweede collega moet mee kijken aan bed van de patiënt en vervolgens moet aftekenen in medicatietoedienlijst (MTR) kost het toedienen extra tijd.
Aanleiding
Samen met andere ziekenhuizen schreef Amphia zich in voor het Safety-II subsidieprogramma van ZonMw. Met deze subsidie werd een onderzoek gedaan naar de toepassingen van Safety-II binnen een aantal ziekenhuizen waaronder Amphia. Ieder ziekenhuis koos twee thema’s waar ze mee aan de slag wilde. Omdat in Amphia maar ook landelijk dat bij niet-risicovolle medicatie de tweede controle niet altijd zorgvuldig wordt uitgevoerd, heeft Amphia ervoor gekozen om dit thema onderdeel te laten zijn van het onderzoek. De vragen die hierbij centraal stonden waren: Hoe gaat de dubbele controle bij toediening in de praktijk? Is die controle ook nodig? Of is er een manier om deze veilig af te schaffen? Er zijn interviews en observaties gehouden.
''Het is fijn dat we deze medicatie nu mogen toedienen zonder een tweede verplichte aftekening bij het toedienen. Dit bespaart veel tijd die we kunnen gebruiken voor andere zorgtaken.''
Risico’s en voorwaarden
Samen met verpleegkundigen, artsen en ziekenhuisapothekers werd gekeken welke medicatie in aanmerking kwam om de tweede controle te laten vervallen. Een van de belangrijkste voorwaarde was dat er geen risico’s zijn bij een te hoge inloopsnelheid. Er is een PRI (prospectieve risico-inventarisatie) uitgevoerd waar vervolgens een 27-tal veel voorgeschreven geneesmiddelen werden vastgesteld die aan dit criterium voldoen. Het voorstel is voorgelegd aan de Commissie Medicatie Veiligheid, de jurist en afdeling Kwaliteit en Veiligheid. Na akkoord is de voorgestelde werkwijze ook voorgelegd aan de inspecteur van de IGJ en uiteindelijk vastgesteld door de BestuursRaad.
Nieuwe werkwijze
Bij toedienen van parenterale medicatie aan de patiënt dient een tweede controle uitgevoerd te worden. Wanneer meer dan 85% van deze controles wordt gedaan door te scannen, komt de tweede controle (controle van toedieningsweg en inloopsnelheid) bij de patiënt aan bed bij deze 27 parenterale medicaties te vervallen. Bij alle andere parenteraal toe te dienen medicatie blijft de tweede controle bij de patiënt bestaan. Ieder kwartaal wordt opnieuw gekeken of het percentage van > 85% wordt gehaald. Komt de afdeling hieronder, dan wordt het gesprek aangegaan. Scoort de afdeling het kwartaal daarna nog steeds onder 85%, dan wordt tweede controle weer (her)ingevoerd.
Wat levert het op?
Deze nieuwe werkwijze is een groot succes. Verpleegkundige Lindsay de Jong zegt: "Het is fijn dat we deze medicatie nu mogen toedienen zonder een tweede verplichte aftekening bij het toedienen. Dit bespaart veel tijd die we kunnen gebruiken voor andere zorgtaken." Ook ziekenhuisapotheker Peter Smithuis is tevreden: "Er wordt nu veel meer gescand dan voorheen. Dit stimuleert de verpleegkundigen om in aanmerking te blijven komen voor de afschaf van de tweede controle. De kans op medicatiefouten is daardoor nog veel kleiner geworden. Door gebruik te maken van barcodescanning worden foutieve toedieningen voorkomen. Door deze aanpassingen aan de werkzaamheden blijft de patiëntveiligheid gegarandeerd en komt er meer tijd vrij voor andere taken in de patiëntenzorg. Al met al een win-win situatie.
