Bij patiënten met een aortaklepstenose functioneert de hartklep tussen de aorta en de linker hartkamer niet goed meer. De klep raakt verkalkt en vernauwd waardoor het hart moeite heeft om het bloed rond te pompen. Amphia heeft meerdere opties om deze aandoening te verhelpen. In teamverband bepalen we per patiënt welke behandeling het meest geschikt is. Daarnaast steken we veel energie in wetenschappelijk onderzoek en opleiding, vertellen cardiothoracaal chirurg Mohamed Bentala, cardioloog Ben van den Branden en verpleegkundig specialist Judith van Beek. ‘Dat heeft ertoe geleid dat we door STZ zijn erkend als topklinisch expertisecentrum.’
Steeds minder invasief
Van oudsher worden aandoeningen aan hartkleppen verholpen met een open hartoperatie, waarbij de borstkas van de patiënt geopend wordt. ‘Tegenwoordig wordt de aortaklep vaak chirurgisch vervangen met een minimaal invasieve benadering. Hierbij wordt het borstbeen slechts voor een klein stukje geopend of helemaal intact gelaten. Bij dit laatste wordt de klep geplaatst door een opening tussen de ribben, parallel aan het borstbeen. Deze minimaal invasieve benadering heeft voordelen voor de patiënt: minder bloedverlies, minder pijn, een sneller herstel en minder kans op infecties.’
TAVI en cardiawave
‘Een nog minder invasieve methode die we in Amphia vaak toepassen, is de TAVI (transkatheter aortic valve implantation). Daarbij brengen we via de lies een katheter in, waarmee we een nieuwe hartklep plaatsen die de defecte hartklep vervangt. De nieuwe hartklep is daarbij minuscuul opgevouwen op een ballon of in een capsule. Zodra we deze in de juiste positie hebben gebracht, ontvouwen we de nieuwe hartklep en verankert deze zich in de kalk van de eigen hartklep. De nieuwe klep neemt de functie over. Patiënten die in een te slechte conditie verkeren voor een TAVI-operatie, kunnen we de cardiawave-therapie bieden, een innovatieve, experimentele behandeling waarbij de kalkafzetting op de aortaklep wordt vergruisd met geluidsgolven. Deze techniek is voor het eerst in Amphia toegepast.’
Teamwork
Elke patiënt met een aandoening aan de aortaklep wordt besproken in een hartteam, dat bestaat uit een cardioloog, een hartchirurg en waar nodig een cardio-anesthesioloog. Dankzij deze samenwerking krijgt iedere patiënt de best mogelijke therapie. Om te bepalen welke behandeling voor een patiënt is aangewezen, volgt het Hartcentrum de landelijke richtlijnen. ‘We volgen daarbij een beslisboom waarin verschillende kenmerken van de patiënt een rol spelen, zoals leeftijd en comorbiditeit. Voor TAVI is de leeftijdsgrens van 80 jaar afgesproken; boven de 80 jaar wordt een TAVI-prothese vergoed door de zorgverzekeraar. Bij patiënten jonger dan 80 kiezen we vaak voor de chirurgische klepvervanging, tenzij de patiënt andere belangrijke risicofactoren heeft.’
Veel ervaring
Amphia heeft veel ervaring met het plaatsen van de TAVI. ‘De tweede TAVI van Nederland werd in 2006 in ons ziekenhuis geplaatst. In die tijd werden enkel de patiënten met een extreem hoog risico behandeld met TAVI. Ondertussen is het indicatiegebied vergroot door onze expertise, een verbetering van de materialen en goede resultaten. Jaarlijks worden in Amphia 220 patiënten behandeld. Dankzij die grote aantallen hebben we zeer veel ervaring opgedaan en kunnen we een waardevolle bijdrage leveren aan het wetenschappelijk onderzoek over dit onderwerp. We maken onder meer vergelijkingen tussen de diverse hartkleppen en onderzoeken de toegevoegde waarde van het gebruik van bloedverdunners en de inzet van dotterbehandelingen.’
Opleiding en innovatie
Bij een erkenning als expertisecentrum speelt ook onderwijs een belangrijke rol. ‘Binnen het Hartcentrum leiden we al jaren artsen op tot cardioloog. Kleplijden is een belangrijk onderwerp tijdens deze opleiding. Daarnaast begeleiden we ook andere ziekenhuizen die minimaal invasief willen gaan werken en deze techniek in de vingers willen krijgen. Tot slot dragen we onze kennis ook onderling over. Zo hebben we altijd voldoende expertise en kunde binnen het Hartcentrum. Door het onderzoek dat we op dit gebied doen, begeleiden we ook promovendi. Amphia wil een toonaangevend centrum blijven op het gebied van hartklepinterventies. Door mee te gaan in de ontwikkelingen op dit gebied en zelf te blijven innoveren, blijven we patiënten de best passende zorg leveren.’
Ogen en oren van de artsen
Judith van Beek is als verpleegkundig specialist verbonden aan het Hartcentrum. ‘Wij zien alle patiënten in onze spreekkamer en zijn eigenlijk de ogen en oren van de artsen. Zaken waar we op letten, zijn bijvoorbeeld vitaliteit en cognitie. We praten onder meer over de kwaliteit van leven en de verwachtingen van patiënten over de behandeling en bekijken welke aandoeningen zij nog meer hebben. De kennis van patiënten over hun eigen gezondheid en context is hierin heel belangrijk. Op basis daarvan kunnen we adviseren om een patiënt alsnog wel of juist niet te opereren. Bij twijfel, bijvoorbeeld over de verwachte gezondheidswinst, gebruiken we onze korte lijnen met de afdeling Geriatrie, zoals met klinisch geriater Miriam Faes. De cardiologen en cardiochirurgen nemen die inbreng mee in hun definitieve besluit.’
Onderzoek naar samen beslissen
‘Samen beslissen (SDM) speelt ook bij aortaklepstenose een grote rol. In mijn promotieonderzoek houd ik me daarmee bezig en bekijk ik of de wensen en doelen van patiënten met een ernstige aortaklepstenose voldoende ruimte krijgen binnen de besluitvorming rondom zorg en behandeling. Ook in andere Nederlandse hartcentra heb ik onderzocht hoe het proces van besluitvorming is ingericht. SDM is ook cruciaal voor passende zorg en is op verschillende momenten in het zorgpad aortaklepstenose nodig: wat is het beste voor deze patiënt, gezien zijn kwaliteit van leven, doelen en wensen? Daarvoor moeten patiënten tijdig geïnformeerd zijn, zodat ze kunnen nadenken over wat ze willen vóórdat ze naar het ziekenhuis komen. Dan kun je alsnog samen tot de conclusie komen dat een behandeling of ingreep niet de juiste stap is. Als verpleegkundig specialist heb je wat meer expertise en tijd om dit goed met elkaar te bespreken.’
Proefschrift afronden
‘Inmiddels ben ik mijn promotieonderzoek aan het afronden. Na enkele eerdere onderzoeken over SDM heb ik nu onderzoek gedaan onder patiënten die een aortaklepoperatie of een conservatieve behandeling hebben ondergaan en hun mantelzorgers. Van hen wilde ik graag weten hoe zij het hele proces van beslissen hebben ervaren. Daar kunnen we als Hartcentrum weer van leren. Vervolgens kan ik mijn proefschrift afronden en de verbeterpunten helpen implementeren. Samen beslissen klinkt bedrieglijk simpel, maar het is moeilijker dan het lijkt om dit goed te doen. Daar blijf ik me de komende jaren graag voor inzetten.’
Amphia is trots op de topzorg die geleverd wordt door het gehele team en feliciteert iedereen die hierbij betrokken is!
Samenwerkende Topklinische opleidings Ziekenhuizen (STZ)
Amphia is een STZ-ziekenhuis. De STZ-ziekenhuizen willen laten zien dat zij op het gebied van topklinische zorg een belangrijke rol vervullen in de Nederlandse gezondheidszorg. Topklinische patiëntenzorg is een belangrijk en onderscheidend onderdeel van het zorgaanbod van de STZ-ziekenhuizen. Om al deze functies binnen de diverse ziekenhuizen vast te leggen, is het STZ-topklinisch zorgregister ontwikkeld. Hierin zijn de verschillende onderdelen van deze zorg beschreven en in kaart gebracht. Begin 2023 telde Amphia 17 topklinische functies, waaronder het borstcentrum, longoncologie, het MS-centrum en vaatchirurgie voor kwetsbare patiënten.
