4. Wetenschap

Wetenschap is een van de pijlers van ieder STZ-ziekenhuis. Daarom is wetenschap ook bewust een van de vijf centrale thema’s in de nieuwe organisatiestrategie en een onderdeel van het primaire proces in Amphia. De afgelopen twee jaar heeft wetenschap een steeds prominentere plaats gekregen binnen Amphia en de dagelijkse praktijk van artsen en verpleegkundige professionals. Wetenschapscoördinator Daisy Latijnhouwers en decaan Wetenschap en Internist-Hematoloog Marjolein van der Klift: ‘We willen wetenschap veel breder toegankelijk maken en iedereen die wetenschappelijk onderzoek wil doen, willen we zo goed mogelijk ondersteunen.’

De vorige STZ-visitatie bracht een aantal aandachtspunten aan het licht: de GCP-scholing van hoofdonderzoekers, de ondersteuning van vakgroepen met minder toegang tot fondsen en contractonderzoek, en de positionering van wetenschap in de nieuwbouw. Met dit laatste heeft wetenschap ook letterlijk een centrale plaats gekregen in ons huis. Amphia heeft in de afgelopen periode flink aan wetenschap gewerkt, met nadruk ook op deze aandachtspunten. Zo controleert het Wetenschapsbureau ruim voorafgaand aan de start van een studie of iedere hoofdonderzoeker een GCP-certificaat heeft en bieden waar nodig scholing aan. Indien de hoofdonderzoeker niet GCP geschoold is, wordt er geen positief advies afgegeven en kan de studie niet van start. Daarnaast vindt periodiek een controle van de GCP-certificering plaats van alle hoofdonderzoekers van actieve studies.

Voor iedereen makkelijk vindbaar en benaderbaar
‘De Amphia Academie is inmiddels naar de nieuwbouw verhuisd. Het Wetenschapsbureau zit op een centrale plaats in ons studiecentrum, waardoor het Wetenschapsbureau, de bibliotheek en het Wetenschapsfonds voor iedereen makkelijk vindbaar en benaderbaar zijn. Amphia heeft verder twee centrale researchcoördinatoren aangesteld, die vakgroepen zonder eigen research professionals kunnen ondersteunen. Zij helpen onderzoekers door het opstartproces te ondersteunen en houden de kwaliteit in de gaten. Het Wetenschapsbureau gaat daarnaast de formatie uitbreiden naar twee wetenschapscoördinatoren. Daarnaast stimuleert Amphia dit soort onderzoek door middel van het Amphia Wetenschapsfonds, waar recent een extra themaronde heeft plaatsgevonden voor grote projecten.’

In 2022 heeft Amphia het project ‘herontwerp wetenschap’ gedaan, onder begeleiding van Berenschot Consultancy. Aan de hand van vier deelprojecten zijn we gestructureerd aan de slag gegaan om wetenschap in Amphia te herstructureren. Allereerst heeft Amphia de governance en aansturing opnieuw vormgegeven, waarbij ook alle verantwoordelijkheden duidelijk zijn belegd. Dit staat beschreven in de laatste versie van het Wetenschapsbeleid. Daarnaast hebben we het opstartproces van zowel WMO- als niet-WMO plichtige studies herzien, inclusief VGO-procedure (verklaring geschikte onderzoeksinstelling). WMO staat voor de Wet Medisch wetenschappelijk Onderzoek met mensen. Dit alles is onderdeel van de lokale goedkeuring. Dit wordt uitgevoerd door het Wetenschapsbureau. Indien het geneesmiddelenonderzoek betreft, dan bestaat dit proces uit twee stappen, namelijk de lokale haalbaarheid (VGO) en de lokale kwaliteitstoets (lokale goedkeuring). Een belangrijk onderdeel van de lokale goedkeuring is het controleren van de interne begroting en de offertes. Na akkoord van het Wetenschapsbureau op de begroting en de verplicht aan te leveren documenten, vult het Wetenschapsbureau een oplegger in. Deze standaard oplegger is ontwikkeld en wordt gebruikt bij de aanbieding van een Clinical Trial Agreement (CTA) oftewel onderzoekscontract aan de Bestuursraad, zodat zij zich kunnen vergewissen van wat ondertekend wordt. 

Het meest uitdagende project betreft de financiële reorganisatie van wetenschap. Er is dit jaar een start gemaakt met het standaardiseren van het afrekenproces, middels het project ‘EPIC Research’. Hiermee wordt straks (medio 2024 go live) bij start van een studie direct vastgelegd welke verrichtingen als studieverrichting worden aangemerkt en automatisch juist worden gefactureerd in de juiste DBC; dus reguliere zorg of zorgtraject 48, in plaats van handmatig achteraf (zoals dat nu gebeurt). Daarnaast wordt momenteel een standaardtarievenlijst ontwikkeld met een transparante en gestandaardiseerde tariefopbouw zodat onderhandelingen soepel kunnen verlopen. Dit traject van financiële reorganisatie zal ook opnieuw onderdeel worden van een project waarin verkend wordt hoe we wetenschap in Amphia meer centraal kunnen organiseren. Naar aanleiding van een recent onderzoek onder STZ huizen waaruit blijkt dat in veel huizen de behoefte bestaat de organisatie van wetenschap (deels) te centraliseren, is een inventarisatie uitgevoerd binnen Amphia. Naar aanleiding daarvan is ook in Amphia het idee ontstaan om wetenschap te centraliseren, bijvoorbeeld in een Amphia Trial Center. Op dit moment wordt een externe projectleider geworven om de mogelijkheden voor een centraler Wetenschapsbureau in kaart te brengen.

We merken nu al dat door deze wijzigingen wetenschap steeds meer verankerd raakt in ieders werk. Ook steeds meer verpleegkundige professionals ontdekken hoe interessant en waardevol het is om wetenschappelijk onderzoek te doen. Om iedereen optimaal te faciliteren, heeft Amphia alle relevante informatie makkelijker toegankelijk gemaakt. Via het intranet zijn alle processen en formulieren beschikbaar en worden onderzoekers stap voor stap meegenomen langs de steeds complexere wet- en regelgeving. Zij kunnen rekenen op deskundige ondersteuning bij vragen over methodologie, statistiek en praktische zaken.

Meer samenwerking: intern en met het Erasmus MC
'We trekken vaker samen op en maken meer gebruik van elkaars expertise, wat een belangrijk onderdeel is van de strategie binnen Amphia, ‘samenwerking’. Daarbij kunnen we intern van elkaar leren, maar zeker ook extern. Amphia werkt bijvoorbeeld nauw samen met het Erasmus MC op het gebied van onderzoek en opleiding. Dat doen we onder meer binnen het programma Clinical Leadership & Care Redesign (CLCR), waarbij tientallen medisch specialisten, verpleegkundig specialisten en managers van beide ziekenhuizen samenwerken aan innovatieve projecten.’

Voorbeelden van samenwerkingsprojecten binnen wetenschap
Binnen Amphia zijn twee themalijnen gedefinieerd, te weten Passende Zorg en Data Gedreven Zorg. Binnen het thema passende zorg wordt hard gewerkt aan het installeren van een Leerstoel in Amphia, zijn er verschillende onderzoeken die reeds gestart zijn die onder deze themalijn vallen, zoals een PhD traject van een verpleegkundig specialist met betrekking tot shared decision making bij aortaklepstenose. Aanvullend is er een samenwerking opgesteld met het Erasmus MC, het project Value First. In dit project wordt een universele methode ontwikkeld om de waarden en voorkeuren van oncologische patiënten in kaart te brengen. Daardoor kan het ziekenhuis in ieder stadium van de behandeling de best passende en meest efficiënte zorg bieden. Dit kan overbehandeling en overdiagnostiek, maar ook onderbehandeling tegengaan en het versterkt ook de samenwerking met het academische centrum. Voor de ontwerpfase van de tool is een postdoctorale onderzoeker aangesteld die vanuit beide huizen wordt begeleid. In het vervolgproject zal ruimte zijn voor twee PhD kandidaten. Binnen de themalijn data gedreven zorg hangt het hoogleraarschap van Professor Bergsma van de Kaakchirurgie. Ook omvat het de andere samenwerking met het Erasmus MC met het project Datagedreven Hartzorg, dat data inzet om steeds de juiste zorg op het juiste moment te kunnen leveren. Dat is winst voor alle betrokkenen: patiënten, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en zorgprofessionals. Het project leidt tot een hogere kwaliteit van leven, minder kans op (her)opnames in het ziekenhuis, een kortere ligduur, minder complicaties en een langer leven.

Excellente zorg én meer uitdaging en werkplezier
‘Wetenschappelijk onderzoek leidt tot excellente patiëntenzorg en tot meer uitdaging en werkplezier voor de betrokken zorgprofessionals. De afgelopen jaren zijn steeds meer verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten betrokken geraakt bij wetenschappelijk onderzoek. Door hun kwaliteiten op de juiste plekken in te zetten, ervaren zij meer uitdaging en verbreding in hun takenpakket, en creëren we ook waarde op andere vlakken. Dit heeft tot doel dat we professionals kunnen binden, boeien en behouden, wat samenhangt met het strategische thema ‘de professional’. Ook zorgt dit ervoor dat contact tussen de verschillende teams toeneemt, waardoor ook de slagingskans van projecten toeneemt. Daarnaast kan het hopelijk de uitstroom van verpleegkundige professionals doen afnemen, waardoor de inhuur van externe medewerkers ook afneemt. Door de inzet van estafette onderzoek voor studenten die binnen Amphia actief zijn, wordt de betrokkenheid van studenten ook beter. Bijvoorbeeld bij langdurige onderzoekslijnen of bij behapbare onderdelen van grotere onderzoeken, zodat hun werk nog meer impact en praktisch nut heeft voor de dagelijkse praktijk.’

Parel: verpleegkundige met projecturen
In 2022 en 2023 heeft de pilot Verpleegkundige met projecturen plaatsgevonden. Daarin hebben negen verpleegkundigen acht uur per week vrijgemaakt om aan een Amphia-breed project te werken. De resultaten waren positief en er waren méér mooie uitkomsten te melden: de verpleegkundigen ervaarden meer werkgeluk, de betrokken zorg- en kenniskernen werkten meer samen en de doelstellingen van projecten werden beter gehaald dankzij de verpleegkundige inbreng. In het najaar van 2023 gaan er weer nieuwe projecten (o.a. rondom de Beter Laten Lijst) van start binnen het project Verpleegkundige met projecturen.

Wetenschap als vanzelfsprekend onderdeel van je werk
‘Natuurlijk zullen nooit alle zorgprofessionals in Amphia deel gaan nemen aan wetenschappelijk onderzoek. Sommigen richten zich gewoon liever op andere taken. Daarnaast zijn er uiteraard praktische grenzen aan ons budget en het beschikbare aantal uren. We blijven tenslotte een ziekenhuis waar de patiëntenzorg ons belangrijkste werk is. Toch hebben we al heel wat bereikt. Onze wetenschappelijke output is de laatste jaren flink gegroeid en daar mogen we trots op zijn. Deze output krijgt jaarlijks ook een mooi podium tijdens de Wetenschapsmiddag, waar onderzoekers hun onderzoek kunnen presenteren. Sinds vorig jaar heeft de middag een andere invulling gekregen, met keynote speakers en pitches van alle onderzoekers die een abstract hebben ingediend. Om nog meer en beter onderzoek uit te kunnen voeren, wordt het tijd dat artsen, verpleegkundig specialisten en verpleegkundigen meer ruimte krijgen om onder werktijd aan wetenschappelijk onderzoek te werken. De positieve tekenen laten zich al zien in de organisatie. Zo krijgt iedere leer- en innovatieafdeling (LIA) in 2024 bijvoorbeeld twee zogenoemde evidence-based practice aandachtsvelders. Dat zijn enthousiaste collega’s die graag wetenschappelijk onderzoek doen en weten waar hun collega’s met hun ideeën terecht kunnen, zodat iedereen die hiermee aan de slag wil zich gehoord en gesteund voelt.’

De komende tijd zal Amphia de opties voor verdere centralisatie van wetenschap exploreren. Het idee is dat de centralisatie zal leiden tot het vergroten van kennis onder het research personeel en dat risico’s gedeeld worden. Dat komt de kwaliteit ten goede en het draagt bovendien bij een financieel gezonde en transparante basis. Die nieuwe organisatiestructuur voor wetenschap wordt in 2024 gepresenteerd. Daarnaast zullen we, om meer bij het strategische thema ‘duurzame bedrijfsvoering’ van Amphia aan te sluiten met wetenschap, toewerken naar een papiervrije en digitale organisatie van wetenschap.

Meer lezen over de STZ-thema's?